De leegstand op de Nederlandse kantorenmarkt is nog altijd hoog, ondanks de recente daling. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de studie Divergentie op de kantorenmarkt.
Ook op de langere termijn valt niet te verwachten dat de behoefte aan kantoren de huidige voorraad zal overstijgen. Wel zijn er grote verschillen tussen en binnen regio’s.
Negatieve effecten van leegstand zijn tot nu toe niet gemeten. Vanuit economisch perspectief kan worden gesteld dat leegstand in eerste instantie een probleem is van de eigenaar. Pas wanneer er negatieve externe effecten zijn, zoals lagere huizenprijzen in de omgeving van leegstaande kantoren door verloedering en leefbaarheidsproblemen, ontstaat een maatschappelijk probleem en ligt overheidsinterventie voor de hand.
Gemeenten en provincies zijn meer terughoudend geworden in het creëren van planologische ruimte voor nieuwe kantoren. De vraag is of en in welke mate provincies en gemeenten zo terughoudend kunnen blijven. Op sommige plekken neemt de ingebruikname van leegstaande kantoorruimte weer toen of wordt verwacht dat dit gaat gebeuren door bijzondere omstandigheden als bijvoorbeeld brexit. De kans bestaat dat er, ook in ontspannen kantorenmarkten, hernieuwd plan(over)optimisme ontstaat, stelt het PBL.
Er zijn inmiddels alweer signalen dat gemeenten kantoorontwikkeling mogelijk willen maken op plekken waar nog altijd veel leegstand is. Door de lange doorlooptijd van nieuwbouw is de kans groot dat de extra vraag naar kantoren bij oplevering weer is gedaald. Vooral provincies kunnen een rol spelen bij het beteugelen van over optimisme. Zij kunnen eventuele concurrentie tussen gemeenten, en overmatige plancapaciteit als gevolg daarvan, bedwingen via algemene regels in de provinciale ruimtelijke verordeningen.
Er worden ruim meer kantoren onttrokken aan de voorraad dan er worden toegevoegd, onder andere door transformatie van verouderde kantoren naar andere functies zoals wonen. Via regelgeving voor energieprestaties kan dit verder worden gestimuleerd. Wanneer de energieprestatieregels voldoende stringent zijn, komen beleggers eerder voor de financiële afweging te staan: continueren van het huidige (kantoor)gebruik of transformeren naar andere functies zoals wonen. Dit hoeft niet nadelig te zijn voor beleggers: kantoren met betere energieprestaties genereren hogere huurinkomsten.
In 2024 moeten alle kantoren minimaal energielabel C hebben, anders mogen ze niet meer als kantoor worden gebruikt. Verdere aanscherping ligt met het oog op het Regeerakkoord 2017-2021 voor de hand, stelt het PBL.
Bron: Vastgoedmarkt.nl
